BMT xəbərdar edir: 900 milyon insan risk altında

İqlim təhdidləri və qlobal yoxsulluq: təhlükəli kəsişmə

Hazırkı qlobal mənzərə, iqtisadi sıxıntılarla yanaşı, təhlükəli iqlim təhdidləri ilə üz-üzə qalan milyonlarla insanın acınacaqlı vəziyyətini gözlər önünə sərir. Təqdim edilən son hesabatlara görə, dünya əhalisinin əhəmiyyətli bir hissəsi sadəcə maddi çətinliklərlə deyil, həm də həddindən artıq istilər, daşqınlar, quraqlıq və zəhərli hava çirklənməsi kimi ekoloji fəlakətlərlə mübarizə aparmağa məcburdur. Bu vəziyyət, inkişaf probleminin təkcə iqtisadi deyil, planetimizin qarşılaşdığı iqlim təhdidləri ilə birbaşa bağlı olan çoxölçülü yoxsulluq tablosunu nümayiş etdirir. Ümumilikdə, kəskin çoxölçülü yoxsulluq içində yaşayan və ən azı bir iqlim təhlükəsi ilə üzləşən insanların sayı 887 milyona çatır. Onlardan 651 milyonu eyni vaxtda iki və ya daha çox təhdidə məruz qalır. Daha da narahat edici odur ki, təxminən 309 milyon insan üç və ya dörd fərqli iqlim təhlükəsinin üst-üstə düşdüyü bölgələrdə yaşayır.

Artan risklər: hansı iqlim təhlükələri ən çox yayılıb?

Ən geniş yayılmış iqlim təhdidi 608 milyon yoxsul insanı təsir edən həddindən artıq istilərdir. Bunun ardınca 577 milyon insana təsir edən hava çirklənməsi, 465 milyon insanı təhdid edən daşqınlar və 207 milyon insanın yaşadığı quraqlıq bölgələri gəlir. Hesabatın müəlliflərindən, OPHI-nin direktoru Sabina Alkire bildirir ki, “İnsanlığı iqlim fəaliyyətlərinin mərkəzinə qoymaq üçün bu üst-üstə düşən yükləri anlamaq çox vacibdir.” Bu çağırış, qlobal istiləşmə və onun fəsadları ilə mübarizədə kompleks yanaşmanın əhəmiyyətini vurğulayır.

Yoxsulluq və iqlimin kəsişdiyi kritik bölgələr

Hesabatda xüsusilə Cənubi Asiya və Saxaraaltı Afrika yoxsulluq və iqlim təhdidlərinin üst-üstə düşdüyü ən riskli bölgələr kimi müəyyən edilir. Cənubi Asiyada yoxsul əhalinin 99,1%-i, yəni təxminən 380 milyon insan ən azı bir iqlim təhlükəsi altında yaşayır. Saxaraaltı Afrikada bu rəqəm 344 milyona çatır. Bundan əlavə, aşağı orta gəlirli ölkələr bu böhranların yükünü ən çox çəkən tərəfdirlər. Burada 548 milyon yoxsul ən azı bir ekoloji təhdidlə üz-üzə qaldığı halda, təxminən 470 milyon insan iki və ya daha çox təhdidlə mübarizə aparır.

Çoxölçülü yoxsulluğun acı həqiqətləri

Hesabat, yoxsulluğun yalnız iqtisadi tərəfinə deyil, həm də çoxölçülü yoxsulluq təbiətinə diqqət çəkir. OPHI-yə görə, yoxsul insanlar təkcə gəlir çatışmazlığı ilə deyil, həm də zəif sağlamlıq, qidalanma problemləri, təhsilsizlik, təmiz suya və təhlükəsiz işə çıxışın olmaması kimi bir çox eyni anda baş verən çatışmazlıqlarla mübarizə edirlər. Bu vəziyyətə misal olaraq Boliviyadan olan Rikardonun həyatı göstərilir. Quaranilərin yerli icmasının üzvü olan Rikardo, ailəsi ilə birlikdə izdihamlı bir evdə yaşayır. Uşaqları məktəbə getmir və bütün böyüklər qeyri-rəsmi işlərdə çalışır. Evdə yalnız bir hamam və kömürlə işləyən bir mətbəx var. Bu cür yaşayış şəraiti yoxsulluğun yalnız maddi deyil, çoxölçülü yoxsulluq olduğunu açıq şəkildə nümayiş etdirir.

Qlobal yoxsulluqla mübarizənin əsas şərti

UNDP-nin müvəqqəti rəhbəri Haolianq Xu iqlim təhdidlərinə qarşı yoxsulları qorumağın təcili bir vəzifə olduğunu vurğulayır: "Təxminən 900 milyon insanı təhdid edən bu iqlim riskləri ilə üzləşmədən qlobal yoxsulluğu azalda bilmərik." Bu çağırış, inkişafın və insan rifahının gələcəyi üçün iqlim dəyişikliyi ilə effektiv mübarizənin əsas əhəmiyyətini bir daha xatırladır.

24 saat