Qəzza Zirvəsi İstanbulda: Dünya izləyir, İsrail narahat – "Həlledici olacaq"

İstanbulda Qəzza Zirvəsi Başladı: İsrailin Narahatlığı və Türkiyənin Həlledici Rolu

Xarici işlər naziri Hakan Fidanın ev sahibliyi ilə İstanbulda Qəzza mövzusunda təşkil olunan toplantı işə başlayıb. Şəhərdəki bir oteldə keçirilən görüşdə İndoneziya, Pakistan, Səudiyyə Ərəbistanı və İordaniyanın xarici işlər nazirləri ilə yanaşı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BAƏ) və Qətərin nümayəndələri də iştirak ediblər. Toplantıdan əvvəl nazir Fidan, İndoneziya XİN rəhbəri Sugiono, Pakistan XİN rəhbəri Məhəmməd İshaq Dar, Səudiyyə Ərəbistanı XİN rəhbəri Feysəl bin Ferhan Al Səud, İordaniya XİN rəhbəri Eymen es-Safedi, eləcə də BAƏ və Qətərin təmsilçiləri ilə ailə şəkli çəkdirib.

Gündəmdə Qəzzada Atəşkəs Məsələsi

Xarici İşlər Nazirliyi mənbələrindən əldə edilən məlumata görə, toplantıda Qəzzada atəşkəslə bağlı son inkişaflar və humanitar vəziyyət müzakirə olunacaq. Xarici işlər naziri Hakan Fidanın görüşdə İsrailin atəşkəsi dayandırmaq üçün bəhanələr irəli sürdüyünə diqqət çəkməsi və təxribatçı əməllərinə qarşı beynəlxalq ictimaiyyətin qətiyyətli mövqe nümayiş etdirməsinin zəruriliyini vurğulaması gözlənilir. Nazir Fidan, atəşkəsin davamlı sülhə çevrilməsi üçün müsəlman ölkələrinin əlaqələndirilmiş şəkildə hərəkət etməsinin vacibliyini vurğulayacaq. O, Qəzzaya daxil olan humanitar yardımın qeyri-kafi olduğunu və İsrailin bu sahədə öhdəliklərini yerinə yetirmədiyini bildirəcəyi proqnozlaşdırılır.

İsrailə Təzyiqin Zəruriliyi Vurğulanacaq

Xarici işlər naziri Hakan Fidanın qeyd edəcəyi əsas məqamlardan biri də yetərli miqdarda humanitar yardımın Qəzzaya fasiləsiz çatdırılmasının humanitar və hüquqi zərurət olmasıdır. Bu məsələdə İsrailə təzyiq göstərilməsinin vacibliyini dilə gətirəcək Fidan, Qəzzanın təhlükəsizliyi və idarəçiliyinin fələstinlilər tərəfindən həyata keçirilməsini təmin edəcək tənzimləmələrin təcili olaraq reallaşdırılması lazım olduğunu bildirəcək. Fələstin xalqının legitim hüquqlarının və iki dövlətli həll vizyonunun qorunmasının əhəmiyyətinə toxunacaq Fidan, Birləşmiş Millətlər (BMT) platformalarında atılacaq addımlara dair məsləhətləşmələrin və sıx koordinasiyanın davam etdirilməsinin vacibliyini vurğulayacaq.

İsrail KİV-ləri İstanbul Zirvəsini Həlledici Sayır

İsrailin aparıcı qəzetlərindən biri olan "Maariv" Qəzzadakı atəşkəs prosesi ilə bağlı diqqətçəkən bir analiz dərc edib. Analizdə Türkiyənin diplomatik səyləri ilə bu gün ev sahibliyi etdiyi toplantının "kritik əhəmiyyətə" malik olduğu və İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahunu "küncə sıxışdıracağı" vurğulanıb.

Türkiyənin Rolu Bölgə üçün Belirleyicidir

"Maariv" qəzeti Türkiyənin diplomatik səylərini bu prosesdə "həlledici" olaraq xarakterizə edib və Ankaranın Vaşinqton üzərindəki diplomatik təsirinə diqqət çəkib. Xəbərdə, İstanbuldakı zirvənin ABŞ-ı İsrail hökumətinə razılaşmanın ikinci mərhələsini həyata keçirmək üçün daha çox təzyiq göstərməyə təşviq edəcəyi qeyd olunub. İsrail qəzetinə görə, Ankaranın vasitəçilik fəaliyyətləri təkcə Qəzza atəşkəsi ilə məhdudlaşmır; Türkiyənin diplomatik səyləri eyni zamanda bölgədəki güc balansını yenidən formalaşdıracaq strateji bir mövqe qurur. Qəzetə danışan regional mənbələr, Türkiyənin "tarazlıq yaradan" rolunun xüsusilə Ərəb-İslam təmas qrupundakı ölkələr tərəfindən yüksək qiymətləndirildiyini vurğulayıblar. "Maariv" qeyd edib ki, Xarici işlər naziri Hakan Fidanın diplomatik səyləri Türkiyəni yenidən regional sabitliyin mərkəzinə gətirib.

Yalnız Atəşkəs Değil: Türkiyənin Regional Vizyonu

İsrail mətbuatında geniş əks-səda doğuran analizdə, Netanyahunun beynəlxalq sabitlik qüvvələri planında Türk təhlükəsizlik elementlərinə rol verilməsinə qarşı çıxdığı bir daha xatırladılıb. "Maariv" yazır ki, Vaşinqton administrasiyası bu məsələdə İsrailin mövqeyini qismən dəstəkləsə də, ABŞ Türkiyənin diplomatik səyləri və onun fəal rolunu görməzlikdən gələ bilməz. Diplomatik dairələrin fikrincə, Ankara diplomatiya masasında yeni bir tarazlıq yaratmağa qərarlı görünür. Xəbərdə sonda qeyd olunub ki, İstanbuldakı zirvə sadəcə "atəşkəs danışıqları" olmayacaq, eyni zamanda Türkiyənin diplomatik səyləri və regional vizyonunun da səhnəyə çıxdığı bir platforma olacaq.

Əvvəlki Görüşlər və Gözləntilər

Toplantıya qatılan ölkələr, 23 sentyabr 2023-cü ildə BMT-nin 80-ci Baş Assambleyasının Yüksək Səviyyəli Həftəsi çərçivəsində Nyu-Yorkda o zamankı ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə liderlər səviyyəsində bir araya gəlmişdilər. Görüşdən sonra dərc edilən bəyanatda iştirakçıların Qəzzanın yenidən qurulması üçün Ərəb Liqası və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) planına əsaslanan hərtərəfli bir planın və təhlükəsizlik tənzimləmələrinin zəruri olduğunu vurğuladıqları, beynəlxalq yardımlarla Fələstin rəhbərliyinin dəstəklənməsi lazım olduğunu qeyd etdikləri və fələstinlilərin Qəzzada həyatlarını yenidən qura bilmələri üçün birlikdə işləmək öhdəliyi götürdükləri bildirilmişdi. Bəyanatda, "Sabitliyin təmin edilməsi üçün bir planın detallarının işlənməsinin vacibliyi vurğulanmış, İordan çayının qərb sahilində və Qüdsdəki müqəddəs yerlərdə sabitliyin qorunmasının zəruriliyi qeyd edilmişdir. Fələstin Administrasiyasının islahat səyləri dəstəklənmişdir" ifadələri yer almışdı.

Diplomatiya masasında bu yeni yanaşma regionda davamlı sülhə nail olmaq üçün mühüm addım kimi qiymətləndirilir.

24 saat